Hysteroscopie voorafgaand aan IVF?

Standaard voordat je aan IVF begint een hysteroscopie; een baarmoederkijkonderzoek. In Nederland niet gebruikelijk, maar het zou mogelijk de zwangerschapskans vergroten. Dat is nu onderzocht; een hysteroscopie blijkt in dit geval geen meerwaarde te hebben.

Tekst: Denise Hilhorst

Als je voorafgaand aan een IVF-behandeling een inwendige echo krijgt en deze laat een normaal beeld zien, kunnen er alsnog kleine afwijkingen in de baarmoederholte gevonden worden met een hysteroscopie – een baarmoederkijkonderzoek, niet te verwarren met een laparoscopie. Dit is bij 13% van de vrouwen het geval. Tot nu toe was het echter onduidelijk of het opsporen en behandelen van deze afwijkingen de kans op een zwangerschap vergroot.

Twee theorieën
De afgelopen jaren is hiernaar een grote studie gedaan vanuit het UMC Utrecht, in samenwerking met een groot aantal Nederlandse IVF-klinieken binnen het research consortium NVOG: de inSIGHT-trial (SIGnificance of routine Hysteroscopy prior to a first IVF Treatment cycle). Arts-onderzoeker Janine Smit was een van de drijvende krachten achter dit onderzoek. “Vanuit de literatuur waren er aanwijzingen dat een hysteroscopie mogelijk de zwangerschapskans bij een IVF-behandeling zou vergroten. Er waren twee theorieën. De ene was dat je afwijkingen kon opsporen – en dus ook behandelen en dat daardoor de kans op een zwangerschap toenam. De andere was dat de procedure zélf een reactie in de baarmoederholte kon veroorzaken waardoor de innesteling beter zou verlopen.”

Terughoudend
“Met name in het buitenland, zoals in België en Italië, wordt er vaak een hysteroscopie verricht voordat de patiënt een eerste IVF-behandeling ondergaat,” vervolgt Smit. “Vanuit het idee dat dit de kans op een zwangerschap zou vergroten. In Nederland zijn we daar altijd terughoudender in geweest, omdat het bewijs daarvoor beperkt was.” Cathy – die inderdaad uit België komt – kreeg voor haar eerste IVF-behandeling een hysteroscopie. Er werd toen ook nog eens een biopt genomen, waardoor er een ‘krasje’ ontstond in het baarmoederslijmvlies. “Dat kon helpen bij de innesteling, begreep ik van mijn gynaecoloog.” Smit reageert: “Het idee is dat als je een beetje baarmoederweefsel weghaalt, je een steriele ontstekingsreactie krijgt die de innesteling bevordert. Maar ook naar het effect van het opzettelijk aanbrengen van dit soort beschadigingen – of krasjes – wordt nog onderzoek gedaan.”

Kleine afwijkingen
Smit en haar collega’s wilden met de inSIGHT-trial dus graag vaststellen of een hysteroscopie het vermoedde positieve effect heeft. Aan het onderzoek namen 750 vrouwen deel bij wie de inwendige echo een normaal beeld liet zien. De vrouwen werden verdeeld in twee groepen: één groep kreeg een hysteroscopie voor de eerste IVF-behandeling, de andere groep niet. Smit: “Bij patiënten die de hysteroscopie kregen, kwamen we soms kleine afwijkingen tegen; poliepjes of vleesboompjes bijvoorbeeld. Die hebben we allemaal behandeld. Bij de tweede groep konden we dit soort afwijkingen dus niet opsporen en behandelen. Maar dat bleek niet uit te maken. Het onderzoek heeft laten zien dat het uitvoeren van een hysteroscopie geen invloed heeft op de kans op een zwangerschap.”

Geen toegevoegde waarde
In de Nederlandse praktijk zal er niet veel veranderen, want uit een enquête die de onderzoeksgroep deed onder alle IVF-klinieken in Nederland bleek dat nergens standaard een hysteroscopie werd gedaan voorafgaand aan de eerste IVF-behandeling. “Door ons onderzoek weten we nu: dat doen we dus goed. We weten nu dat het uitvoeren van een hysteroscopie geen toegevoegde waarde heeft als de inwendige echo normaal is. Overigens bleek uit een onderzoek waarvan de resultaten gelijktijdig met die van ons zijn gepubliceerd in The Lancet – de TROPHY-studie – dat een hysteroscopie óók geen meerwaarde heeft als een vrouw na een aantal IVF-pogingen nog niet zwanger is. Dit soort inzichten zijn heel waardevol. Als arts wil je mensen graag helpen. Dan kun je de neiging hebben om zo’n onderzoek toch te doen, in de hoop dat het zinvol is. Of mensen vragen erom, omdat ze op internet erover hebben gelezen. Maar het is toch weer een extra onderzoek, dat als belastend kan worden ervaren; sommige patiënten vinden het een vervelend, pijnlijk onderzoek. De risico’s zijn klein, maar elk onderzoek kent complicaties. Bovendien kost het natuurlijk ook geld. Als het niet nodig is, moet je het echt niet doen.”

Verder lezen:
Meer over de inSIGHT-trial
Publicatie in The Lancet over de inSIGHT-trial
Publicatie in The Lancet over de TROPHY-studie