Onderzoek naar assisted hatching

Assisted hatching wordt al bijna dertig jaar toegepast in veel landen, waaronder onze buurlanden. Maar niet in Nederland. Lopen wij achter de feiten aan? Klinisch embryoloog Max Curfs van Isala in Zwolle startte in 2011 een onderzoek.

Tekst: Denise Hilhorst

“Assisted hatching is nog niet beschikbaar in Nederland omdat we niet zeker weten of de ingreep effectief is,” vertelt klinisch embryoloog Max Curfs. “Terwijl men in het buitenland vaker de houding ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ aanneemt. Maar of assisted hatching niet schaadt, is dus óók niet bekend. Er is nog nooit onderzocht of het echt werkt, en wat de eventuele risico’s zijn. Als je niet weet of je kwaad doet, is de vraag of je het wel moet aanbieden.”

Hoop
Toch staat Kristel (32) na twee mislukte IVF-pogingen te trappelen om assisted hatching te krijgen. Gewoonlijk lost de schil rond een embryo spontaan op in de baarmoeder. Het embryo komt dan vrij en kan zich op het juiste moment nestelen in het baarmoederslijmvlies. Maar bij sommige vrouwen verloopt dit proces mogelijk niet optimaal. IVF-behandelingen kunnen dit proces vertragen, maar ook factoren als roken of een hogere leeftijd kunnen een rol spelen. Door met een laser een gaatje te maken in de schil van het embryo, kan het gemakkelijker en op tijd vrijkomen om zich te nestelen in de baarmoeder. Kristel: “Bij mij is het twee keer op hetzelfde moment mis gegaan, binnen anderhalve week na de terugplaatsing. Ik denk daarom dat het misgaat bij de innesteling. Assisted hatching zou dus heel goed dé oplossing kunnen zijn.” Kristel wil er alles aan doen om haar laatste IVF-poging zo optimaal mogelijk te laten verlopen. “Het is erop of eronder. Ik had er zelfs voor naar Düsseldorf willen gaan, maar dan vergoedt de zorgverzekering de volledige IVF-poging niet, omdat assisted hatching in Nederland niet is erkend. Dat kunnen we niet betalen.”

Deur openzetten
Curfs en zijn collega’s zijn zich ervan bewust dat er veel vraag is van patiënten naar assisted hatching. “Sommigen gaan er zelfs voor naar het buitenland en nemen de kosten voor lief. Die vraag van patiënten is een van de belangrijkste redenen om dit onderzoek te starten. Veel mensen in deze situatie zijn wanhopig en worden gevoelig voor mooie verhalen. Wij willen objectief vaststellen wat assisted hatching kan betekenen. Blijkt het nou niet effectief te zijn, dan kunnen we er net zo goed wereldwijd mee stoppen. Overigens zou ik het onderzoeksvoorstel nooit hebben geschreven als ik niet zou geloven in de effectiviteit van assisted hatching. Ik denk zelf dat het zin heeft om de Nederlandse deur open te zetten voor de ingreep. Mijn aanname – op basis van de bestaande literatuur – is dat de kans op een doorgaande zwangerschap stijgt van twintig naar dertig procent als je assisted hatching toepast. Uit de resultaten van de studie zal blijken of dit idee klopt. Overigens heeft zeker niet iedereen mogelijk baat bij assisted hatching. Het zijn vooral de vrouwen met meerdere mislukte terugplaatsingen waar we voordeel verwachten.”

Risico’s
Uiteraard wordt er in het Nederlandse onderzoek ook gekeken naar de risico’s. Curfs: “Je kunt je voorstellen dat er een kans is dat het embryo wordt beschadigd, hoewel ik denk dat dit meevalt. Iets anders is dat de kans op een eeneiige tweeling waarschijnlijk iets groter wordt. Op het moment dat het embryo door het kunstmatige gaatje heen kruipt, zou er – daardoor – een splitsing kunnen ontstaan. Dat is wat de Nederlandse medici betreft een ongewenste bijwerking, omdat dit fors hogere gezondheidsrisico’s voor de kinderen in en na de zwangerschap met zich meebrengt.” Overigens weerhoudt dit de onderzoekers er niet van om twee embryo’s terug te plaatsen, als daarvoor een indicatie bestaat.

Fifty fifty
Op dit moment loopt het onderzoek in Isala in Zwolle, het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven en het Maastricht UMC+. De verwachting is dat het Erasmus MC in Rotterdam zich ook nog aansluit. In totaal zijn er zeshonderd vrouwen nodig die meedoen aan het onderzoek. “De basis van het onderzoek is een goedgekeurd onderzoeksprotocol. Daarin staat welke groep vrouwen in aanmerking komt voor het onderzoek, licht Curfs toe. “Uiteraard moet er sprake zijn van een indicatie voor IVF of ICSI. Daarnaast moet de vrouw een aantal terugplaatsingen hebben gehad die niet tot een zwangerschap hebben geleid. Dit gaat dan om ofwel ten minste twee keer een verse terugplaatsing, of één verse en twee cryo terugplaatsingen. De helft van de vrouwen die worden behandeld krijgen assisted hatching, de andere helft niet. De vrouwen weten zelf tijdens het onderzoek niet in welke groep ze zitten.” Na haar tweede IVF-poging kreeg Kristel de mogelijkheid aangeboden om mee te doen aan het onderzoek. “Als ik deelneem aan het onderzoek worden de kosten wél vergoed. Omdat ik niet verder wilde in dat ziekenhuis, heb ik de zorgverzekering gevraagd om een ander ziekenhuis voor mij te zoeken dat aan mijn wensen voldeed en waar het onderzoek ook wordt gedaan. En dat is gelukt. Ik hoop met heel mijn hart dat ik in de juiste groep terechtkom.”

In 2012 legde Max Curfs voor de Isala Publieksacademie uitgebreid uit wat assisted hatching is. Deze uitleg start op 47:30 min.